Op de Jozefschool wordt met de onderwijsmethodiek “Hart van Onderwijs” (HvO) gewerkt. HvO is een unieke en schoolbrede onderwijsmethodiek voor persoonlijk, sociaal en systeemleren op basis van tien HvO elementen: de vier hartkwaliteiten en de zes leercompetenties. De methodiek is ontwikkeld door één van onze leerkrachten, tevens psycholoog, ten einde het beste uit leerlingen en leerkrachten te halen. Zie hiervoor ook het werkmodel HvO.
De vier hartkwaliteiten
De vier hartkwaliteiten zijn krachtige kernwaarden in onze school die in de vorm van wensen en afspraken worden beoefend. Elke wens wordt door een pictogram ondersteund. Volgens de HvO-visie vormen de hartkwaliteiten de essenties van ons mens-zijn.
- Verbondenheid/gelijkmoedigheid/gelijkheid is de hartkwaliteit, waarbij kinderen zichzelf en elkaar accepteren, zoals ze zijn. Het is ook het onpartijdig geven van vriendelijkheid of medegevoel. Verbondenheid bevordert gemoedsrust, respect, emotionele evenwichtigheid en blijdschap. De beoefening van verbondenheid helpt tegen buitensluiten en sterke clubjesvorming.
- De hartkwaliteit hulpvaardigheid kent twee vormen. In de actieve vorm leren kinderen elkaar helpen en hulp vragen. In de receptieve vorm leren kinderen zichzelf in anderen te verplaatsen en elkaar aan te voelen. Dit wordt wel empathie of medegevoel genoemd. Hulpvaardigheid bevordert zelfvertrouwen, zelfwaardering, begrip, medegevoel en het helpen van elkaar. De beoefening van hulpvaardigheid helpt tegen hulpeloosheid, gebrek aan zelfvertrouwen, pesten, kwaadwilligheid en onbegrip.
- Vriendelijkheid is de hartkwaliteit, waarbij kinderen aardig zijn voor zichzelf, elkaar en de wereld. Hierdoor wordt een algemeen gevoel van welbevinden bevorderd. De beoefening van vriendelijkheid is een medicijn tegen onvrede, onaardig zijn, boosheid, frustratie en irritatie.
- Blijdschap is de hartkwaliteit, waarbij kinderen zichzelf, de ander en de omgeving waarderen. Blijdschap draagt een kwaliteit van elkaar iets gunnen in zich. Het leren geven van complimenten is een belangrijke bron voor de ontwikkeling van blijdschap. Blijdschap bevordert plezier, zin, zelfvertrouwen, waardering en elkaar iets gunnen. Het is een sterk medicijn tegen weerstand, perfectionisme, jaloezie, onzekerheid, jezelf en de ander devalueren.
De zes leercompetenties
De leercompetenties zijn vermogens om goed met elkaar om te gaan en te kunnen leren.
- Vrijgevigheid: “We geven, delen en lenen van elkaar”
- Discipline: “We houden ons aan regels op school, vergroten positief gedrag en vermijden negatief gedrag”
- Geduld: “We leren omgaan met moeilijke dingen”
- Inzet: “We doen ons best om iets te bereiken en om een leuke en goede klas te krijgen”.
- Concentratie: “We richten onze aandacht, houden onze aandacht vast en brengen onze aandacht weer terug”.
- Wijsheid: “We leren veel over onszelf, de ander en de wereld”.
De drie leerdimensies
De vier hartkwaliteiten en zes leercompetenties worden in de drie leerdimensies, persoonlijk, sociaal en systeemleren, toegepast. Bij persoonlijkleren is de leerling eigenaar over zijn eigen leerproces. Bij sociaal leren worden de sociale competenties van de leerlingen bevorderd en bij systeemleren worden de denkprocessen van de leerlingen gestimuleerd.
HvO wil een aantal algemene doelen realiseren, te weten:
- Kinderen als leerlingen laten groeien en in bredere zin als ‘mens’
- Leerkrachten in hun leraarschap laten groeien door hen in hun eigen kwaliteiten en leerkrachtvaardigheden te faciliteren en in bredere zin als ‘mens’ te laten groeien.
HvO probeert deze doelen te bereiken door:
- Het vergroten van het welbevinden, dat de basis vormt voor elk leerproces
- Het versterken van eigenaarschap voor het eigen leerproces door persoonlijkleren
- Het vergroten van een positief klassen- en schoolklimaat en van sociale competentie door sociaalleren vanuit vijf sociale thema’s
- Het verdiepen van leerprocessen door systeemleren, waarbij geleerd wordt dat alles met alles samenhangt, alles veranderlijk is en dat alles onderhevig is aan oorzaak en gevolg
- Het verbeteren van de werkhouding en executieve functies, zoals leren concentreren en reflecteren
- Hetversterken van het vermogen om te ontspannen en te concentreren bij zowel leerlingen als leerkrachten door het doen van specifieke aandachtsoefeningen
- Het doorbreken van emotionele, denk- en gedragspatronen
- Het bevorderen van wereldburgerschap
- Het vergroten van zelfinzicht door het bevorderen van positieve gevoelens, houdingen en gedragingen
- Kinderen krijgen ook meer zelfinzicht als ze weten hoe ze met ongewenste/negatieve gevoelens, houdingenen gedragingen om moeten gaan.
- Het ontwikkelen van eigenaarschap en het leren doorbreken vanbeperkende patronen helpt tevens bij het vergroten van zelfinzicht.
Hoe ziet HvO er in de praktijk uit?
Het accent bij de groepen 1 t/m 4 ligt op het aanleren en ontwikkelen van de vier hartkwaliteiten. In de groepen 5 t/m 8 ligt het accent meer op de zes leercompetenties.
- Persoonlijkleren. In de groepen 1 t/m 4 oefenen de kinderen de vier hartkwaliteiten met dierposters van de vier hartsvrienden. Kinderen kunnen een naamknijpertje hangen bij het dier die ze die dag of die week willen oefenen. Bij de groepen 4 t/m 8 maken de kinderen zogenaamde ik-kaartjes. Ik-kaartjes bevatten een persoonlijk doel op basis van de 10 HvO elementen, waaraan kinderen gedurende de 8 weken aan werken. In een speciaal ontwikkeld HvO rapport beoordelen kinderen zichzelf op de HvO elementen. Dit alles bevordert het eigenaarschap van kinderen.
- Sociaalleren. Elke week geven de leerkrachten van groep 1 t/m 8 een les uit de HvO handleiding. De les wordt door een wekelijkse spreuk in de klas ondersteund. In de groepen 1 t/m 4 doen kinderen HvO rituelen in de ochtend om de vier hartkwaliteiten te oefenen.
- Systeemleren wordt in deze lessen bevorderd door bijvoorbeeld het maken van woordvellen of mindmappen. Hierin leren kinderen dat alles met alles verbonden is en dat er oorzaak en gevolgrelaties bestaan. Zo kunnen ze ontdekken dat de zon onderdeel uitmaakt van een stukje brood.
Ook zijn specifieke aandachtsoefeningen in deze lessen verweven. Ze bestaan uit zit-, geluids-, adem-, activerings-, visualisatieoefeningen en langzame bewegingsoefeningen. De oefeningen dienen om rust, ontspanning en concentratie in de kinderen en de klas te ontwikkelen.
Wilt u meer weten over Hart van Onderwijs? Neem dan eens een kijkje op deze website.